گامی به سوی فهم مشترک بین الاذهانی در مسأله تولید علوم انسانی اسلامی

به همت دفتر مطالعات و تحقیقات علمی معاونت پژوهشی و فناوری پردیس خواهران نشست علمی با عنوان گامی به سوی فهم مشترک بین الاذهانی در مسأله تولید علوم انسانی اسلامی ویژه اعضای هیئت علمی در روز یکشنبه 27 آبان به صورت حضوری و برخط برگزار شد.

در این نشست دکتر فاطمه وفائی صدر، مدرس دانشگاه ضمن اشاره به نسبت علم و واقعیت و تاثیرات آن بر حل مسائل و گشایش افق‌های تازه، به تعریف دین از نگاه علامه طباطبایی پرداخت و آن را برنامه‌ای برای زندگی در دنیا دانست که مطابق با حق و واقعیت است.

وی در ادامه به توصیف شرایط قرون وسطی در اروپا و دین تحریف شده در کلیساهای آن دوران پرداخت و تصریح نمود: در آن دوران به دلیل برخورد خشنی که کلیسا با دانشمندان می‌نمود فضای تنفر ویژه‌ای نسبت به کلیسا ایجاد شد و ضدیت ناشی از نگاه دوگانه به علم و دین، آن دوران را تحت تاثیر خود قرار داد به طوریکه از آن دوران  تاکنون اثرات آن دیدگاه باقی مانده است و این نوع تفکر پیش فرض مسلمی در علوم و انواع دموکراسی‌ها شد. درحالیکه همزمان با قرون وسطی جامعه‌های اسلامی در شرایط بسیار خوبی قرار داشتند. درواقع زمانی که اروپا تاریک بود اسلام در حال نورافشانی بود. به طوریکه برخی از اروپایی‌ها به کشورهای اسلامی سفر کرده و پای منبر دانشمندان مسلمان تلمذ می‌کردند و این روند تا قرن 16 ادامه داشت اما متاسفانه این حقیقت بزرگ در تاریخ علم کتمان شد و تاریخ علم در اروپا نماینده تاریخ علم در جهان شد و همه درخشش اسلام را نادیده گرفته شد و این مفهوم گسترش یافت که غرب با مبارزه با دین دنیا را از تاریکی جهل نجات داده؛ درحالیکه آن چیزی که مانع علم بود خرافات مردم و دین تحریف شده و دست ساز آن دوران بود.

دکتر وفائی صدر در ادامه به تبیین مفاهیمی چون تحول در علوم انسانی و بومی سازی علوم انسانی پرداخت و افزود: علوم انسانی می‌تواند به تناسب فرهنگ‌ها و شرایط اجتماعی دچار تغییر و تحول شود و بومی سازی علوم انسانی به این موضوع اشاره می‌کند که هر چیزی را که می‌پذیریم و یا رد می‌کنیم باید با فکر و دلیل باشد.  علوم انسانی اسلامی نیز علمی نظام‌مند است. این علم سبب می‌شود علم شایسته را بشناسیم و انسان محقق را به انسان شایسته تغییر دهیم. درواقع علوم انسانی رایج نقص دارد. علوم انسانی به معنای بخش غیرواقعی علم است که به علم آسیب می‌زند. شاخص علوم انسانی اسلامی با حقایق عالم مطابقت دارد برخی با عقل و تجربه بشری قابل دسترسی است و برخی توسط آموزه‌های الهی قابل دستیابی است.

در ادامه دکتر نیکو دیالمه، عضو هیئت علمی پردیس خواهران، به جایگاه علوم انسانی اشاره نمود و آن را روح همه دانش‌ها دانست و افزود: هرگونه انحراف و کجروی در علوم انسانی در سایر علوم و غایات سایر علوم تاثیرگذار است و درواقع پیشرفت در هر جامعه‌ای نیازمند پیشرفت در علوم انسانی است.

وی در ادامه به تاریخچه علوم دینی اشاره کرد و تصریح نمود: علوم مدرن می‌خواست خلاء دین و مسیحیت تحریف شده را حل کند؛ لذا از نو مفهوم انسان، جهان، معرفت و هستی‌شناسی را تعریف نمود؛ با این تعاریف، مبانی علوم انسانی برگرفته از آن مفاهیم با علوم انسانی و اسلامی متفاوت است. درواقع علوم غرب هم مبتنی بر فلسفه و ایدئولوژی است و ما علوم بدون ایدئولوژی نداریم و نمی‌توانیم داشته باشیم. ما علم بی‌جهت نداریم و یکی از مشکلات تدریس نظریه‌ها غرب در جوامع دیگر این است که این نظریه‌ها بدون مبانی آن تدریس می‌شوند؛ درحالیکه نظریه بر اساس آن مبانی به حل مسئله می‌پردازد و اقتضائات آن مشخص می‌شود.