روش ملاصدرا در فهم مفردات متشابه قرآنی؛ از ایده تا عمل بررسی شد

دفتر مطالعات و تحقیقات علمی معاونت پژوهشی و فناوری اقدام به برگزاری کرسی ترویجی عرضه و نقد دیدگاه علمی با عنوان "روش ملاصدرا در فهم مفردات متشابه قرآنی؛ از ایده تا عمل" به صورت حضوری نمود. دکتر فاطمه صادق زاده قمصری؛ عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به عنوان ارائه دهنده و دکتر رضا محمدزاده؛ عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و دکتر نیکو دیالمه؛ عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام به عنوان ناقدان این نشست علمی حضور یافتند. دبیر علمی دکتر سعیده سادات شهیدی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام بود.

دکتر صادق زاده در ابتدای کرسی ضمن بیان معنای محکمات و متشابهات به اهمیت فهم درست مفردات متشابه قرآنی پرداخت و تصریح نمود: متشابهات قرآنی در بسیاری از موارد ناشی از تشابهی است که در مفردات واژگانی وجود دارد. طبیعی است شرط لازم در مطالعات قرآنی و محافظت از باورهای دینی در برابر اقسام انحرافات، داشتن روش درست در فهم اینگونه واژگان است.

وی در ادامه ضمن توجه به اینکه روش پیشنهادی ملاصدرا در فهم الفاظ متشابه قرآنی چیست و او در مواجهه و فهم متشابهات قرآنی تا چه اندازه به روش پیشنهادی خود متعهد بوده وارد بحث شد و به توضیح و تبیین طریق تشبیه گرایان،  روش تنزیه گرایان و دیدگاه تشبیهی تنزیهی پرداخت.

دکتر صادق زاده در ادامه ضمن توضیح روش صدرالمتألهین در فهم متشابهات قرآنی به دیدگاه ملاصدرا اشاره کرد و افزود: از دیدگاه ملاصدرا تنها راه فهم اسرار قرآنی پاکی درون و مراجعه به معصوم(ع) است. پس تنها دو گروه برای فهم و تأویل متشابهات قرآنی شایستگی دارند. اهل بیت(ع) با علمی افاضی برای فهم باطن قرآن محق هستند و افرادی که به عنایت اهل بیت(ع) به جهت کمالاتی اکتسابی چون طهارت باطنی، عبودیت کامل و پیروی محض از امامان معصوم (ع) در اثر ارتباط معنوی با آنان به دانش و معرفتی شهودی دست یافته‌اند.

دانشیار پردیس خواهران در پایان به ارائه پیشنهاداتی برای پژوهش‌های آتی پژوهشگران پرداخت.

در ادامه دکتر نیکو دیالمه به نکات ارزشمند این اثر علمی اشاره کرد و ضمن تاکید انسجام علمی و هدفمند بودن این اثر علمی، دو ویژگی بهره‌مندی از آرایه تطبیقی بین دیدگاه‌ها و مکاتب مختلف و همچنین نگاه نقادانه حاکم بر روح این پژوهش را به عنوان محسنات این اثر علمی دانست. وی در ادامه ضمن پرداختن به ابهامات این اثر علمی آن را از دو حیث ساختاری و ماهوی مورد مداقه قرار داد.

عضو هیأت علمی پردیس خواهران سپس به لزوم پردازش صریح هدف و انگیزه و ضرورت و اهمیت این پژوهش، خاطرنشان کرد: از موارد دیگری ساختاری که لازم است نگاه دقیق‌تری به آن شود، تعریف متشابهات و تأویل و توجه به نسبی بودن متشابهات است.

در پایان دکتر محمد زاده ضمن تاکید نقدهای مطرح شده به لزوم فهم دقیق مباحث ملاصدرا اشاره کرد و خاطر نشان نمود: چنانچه محقق فهم دقیقی از مباحث داشته باشد در مرحله بعد می‌تواند وارد نقد ‌شود . همچنین برای فهم دقیق تر مطالب لازم است تعاریف فنی اصطلاحات به درستی صورت پذیرد.