مؤلفه‌های زائل کننده مجازات حد و قصاص از نوجوان بزهکار؛ فقه، قانون و رویه قضایی بررسی شد

اندیشکده مطالعات حقوقی بین‌المللی و آینده‌پژوهانه زن و خانواده دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران و پژوهشگاه قوه قضائیه با همکاری انجمن علمی فقه و حقوق خانواده اقدام به برگزاری نشست علمی -تخصصی  با عنوان "مؤلفه‌های زائل کننده مجازات حد و قصاص از نوجوان بزهکار؛ فقه، قانون و رویه قضایی" به صورت حضوری و مجازی نمود.  در این نشست دکتر لیلا سادات اسدی، سرپرست گروه کودک و خانواده پژوهشگاه قوه قضائیه به ارائه مباحثی حول موضوع رویکرد رویه قضایی به مولفه‌های زائل کننده مجازات حد و قصاص از نوجوانان بزهکار پرداخت. همچنین دکتر محیا صفاری‌نیا، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به ارزیابی کارایی ماده 91 قانون مجازات اسلامی در روند رفع چالش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در حوزه مجازات سلب و حیات کودک مبادرت کرد و دکتر رقیه سادات مومن، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام بررسی فقهی ارتباط رشد و کمال عقل با مسؤولیت کیفری نوجوان در حدود و قصاص را بررسی نمود.

دکتر لیلا اسدی در این نشست ضمن اشاره به پیشینه تقنینی، قوانین منسوخ و ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 را تشریح کرد و به توضیح مولفه های تبدیل مجازات‌های حد و قصاص به تعزیر شامل نوجوان بودن مرتکب، عدم درک ماهیت جرم، عدم درک حرمت رفتار ارتکابی و نداشتن رشد و کمال عقل پرداخت.

وی در ادامه ضمن تبیین ارتباط رشد و کمال عقل به مولفه‌های رشد عقل و کمال عقلی پرداخت و در همین راستا رشد شناختی عقل و سه حیطه عصبی- شناختی دوران نوجوانی رشد و تغییر در ساختار فیزیکی و جسمانی شخص و ساز و کار برخی اندام‌ها را تشریح کرد.

دکتر اسدی همچنین بایسته‌های اخذ نظر کارشناس و احراز رشد و کمال عقل را بررسی نمود و به معنای درک و ارتباط آن با شبهات موضوعی و حکمی پرداخت و خاطرنشان کرد: شبهه مقرر در ماده (91) قانون مجازات اسلامی معطوف به تشخیص مقام قضایی در وجود یا فقدان رشد و کمال عقل مورد نیاز برای تحقق مسئولیت کیفری کامل در جرائم موضوع این ماده است و لذا این امر مانع از تمسک به قاعده کلی شبهه حکمی و شبهه موضوعی که معطوف به وضعیت ذهنی مرتکب است نیست.

وی در پایان ضمن اشاره به مقام تشخیص ماهیت و حرمت، به مجازات‌های جایگزین حد و قصاص پرداخت و به سوالات حضار درباب مسائل مطروحه پاسخ داد.