دو‌گانه تکلیف – نتیجه در اندیشه اسلامی بررسی شد
دفتر مطالعات و تحقیقات علمی معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام پردیس خواهران نشست تخصصی "دو‌گانه تکلیف – نتیجه در اندیشه اسلامی (با تاکید بر بروندادهای اجتماعی)" را با ارائه دکتر نیکو دیالمه؛ دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام – پردیس خواهران به صورت حضوری و مجازی برگزار کرد.
دکتر دیالمه در این نشست به جایگاه تکلیف در زندگی انسان پرداخت و در این زمینه تصریح نمود: اسلام برای انسان در ابعاد گوناگون اهداف و مطلوبیت‌هایی را در نظر گرفته و شاخص‌های مطلوبیت هر یک را ارائه داده است. احکام الهی تجویزاتی برای گام برداشتن در این مسیر و تحقق اهداف است. لذا توصیه‌های متون دینی به صبر و استقامت به سبب این است که نباید موانع و مشکلات را به عنوان عوامل بازدارنده در نظر گرفت و باید تکاپوی مدام در راه تعالی داشت.
وی در ادامه ضمن بررسی بروندادها اجتماعی هر یک از دیدگاه‌ها به تشریح و توصیف مواردی چون جامعه تکلیف‌گرا بدون توجه به نتایج، جامعه نتیجه‌گرا بدون توجه به تکالیف پرداخت و در همین راستا مدل‌های ذهنی رایج در جوامع را تبیین کرد.
عضو هیات علمی پردیس خواهران در ادامه ضمن اشاره به گستره مفهوم تکلیف در اندیشه اسلامی با ارائه نمونه مصداقی افزود: بررسی نتیجه و تامل در به کارگیری روش‌های مطلوب خودبخشی از تکلیف است و در مواردی که نتیجه کاملا نفی می‌شود یعنی یقین به عدم تحقق نتیجه در هیچیک از سطوح نیست تکلیف چیز دیگری است. در تکلیف انجام خود عمل از باب اثر آن در نفس آدمی هدف است.
وی سپس به کلام مشهور امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه همه ما مأمور به ادای تکلیف و وظیفه‌ایم نه مأمور به نتیجه خاطرنشان کرد: این فرمایش دو نکته دارد یکی اینکه نباید به نتایج توجه کنیم و دیگر اینکه تحقق نتیجه صرفا در گرو اراده ما نیست و اراده انسان فقط یکی از عوامل است. لذا نتیجه می‌گیریم که در تحقق نتایج تنها عاملش ما نیستیم لذا ما باید بخش خودمان را عملی کنیم و بقیه موارد را از خداوند متعال درخواست کنیم.
دکتر دیالمه در همین راستا به بیانات مقام معظم رهبری اشاره کرد و تصریح نمود: تکلیف‌گرایی معنایش این است که انسان در راه رسیدن به نتیجه مطلوب، بر طبق تکالیف عمل کند. برخلاف تکلیف عمل نکند. بنابراین تکلیف‌گرایی هیچ منافاتی با دنبال نتیجه بودن ندارد. از سویی توجه به نتیجه نباید ما را از توجه به فرایند تحقق نتیجه مطابق با ضوابط شرعی باز دارد.
نظر شما :