پدیدارشناسی از تئوری تا عمل بررسی شد

کارگاه آموزشی پدیدارشناسی از تئوری تا عمل توسط دکتر خدیجه ابوالمعالی، دانشیار و مدرس دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران در روزهای پنج‌شنبه 20 و 27 آبان ماه برگزار شد.

دکتر ابوالمعالی در این دو جلسه از کارگاه که با استقبال خوب اساتید روبه‌رو بود، به ارائه مطالبی حول محور مبانی فلسفی پدیدارشناسی توصیفی و تفسیری، تفاوت فلسفه و پژوهش پدیدارشناسی، پژوهش پدیدارشناسی توصیفی و تفسیری و روش‌های تحلیل آن پرداخت.

وی در ادامه ضمن اشاره به این نکته که پدیدارشناسی با تجربه زیسته آغاز می‌شود به تفاوت‌های فیلسوف پدیدارشناس و پژوهشگر پدیدارشناس پرداخت و این تفاوت‌ها را در سه حوزه تبیین نمود.

وی در ادامه به نقاط مشترک این دو حوزه نیز اشاره کرد و تصریح نمود: در پژوهش‌های پدیدارشناسی لازم است به مطالعه عمیق یک فرد، گروه و مجموعه افراد بپردازیم تا بتوانیم به درکی نو از آن پدیده دسترسی پیدا کنیم. درک و فهم عمیق مستلزم توجه به جزئیات دقیق است.

مدرس پردیس خواهران در ادامه افزود: بررسی یک پدیده لزوما با شگفتی آغاز می‌شود و شگفتی یعنی سوال پرسیدن از معنای زندگی همانگونه که در آن زندگی ‌می‌کنیم. در پدیدارشناسی پژوهشگر سوالاتی در مورد چیستی و چگونگی موضوع می‌پرسد و ذهنیت‌ها و پیش فرض‌ها را در کل مطالعه کنار می‌گذارد تا بتواند به سوال‌های پژوهشی از چشم‌انداز مشارکت‌کنندگان بپردازد و وارد دنیای زیست جهان مشارکت‌کنندگان شود و تجربه آنان را ببیند و مطالعه کند.

وی در ادامه در راستای تشریح پدیدارشناسی توصیفی خاطرنشان کرد: در پدیدارشناسی توصیفی با هدف اکتشاف کارها آغاز می‌شود و هدف توصیف چیستی یا چگونگی یک پدیده است و درواقع توصیف معانی یک پدیده از دیدگاه کسانی است که آن را تجربه کرده اند تا به جوهر تجربه زیسته دست پیدا کنند.

دکتر ابوالمعالی سپس به موضوع پیشینه تحقیق در این نوع مطالعات اشاره کرد و تصریح نمود: در این نوع پژوهش‌ها بررسی عمیق ادبیات پژوهش مورد نیاز نیست. اما در تحلیل موضوع توجه به ادبیات پژوهش مهم است. به عبارتی در بخش نام‌گذاری مقولات که لازم است بر پایه نام‌های علمی صورت پذیرد توجه و مطالعه ادبیات پژوهش ضروری است.

وی در ادامه به مقایسه پدیدارشناسی توصیفی و تفسیری از دیدگاه نظریه‌پردازان پرداخت و آن را به لحاظ ریشه‌های فلسفی، مفروضه‌های دانش‌شناسی و مطالعه تجربه زیسته، نقش پژوهشگر، روش‌شناسی و درک معنای یک پدیده تبیین نمود.

مدرس پردیس خواهران در پایان ضمن پاسخ به سوالات حضار به مراحل پدیدارشناسی تفسیری از دیدگاه و روش ون مانن پرداخت و در همین راستا مقولاتی چون انتخاب موضوع، تاکید بر تجربه زیسته و نه مفهوم‌سازی در این روش، تامل بر مضامین اساسی یک پدیده، توصیف پدیده از طریق هنر نوشتن و بازنویسی، حفظ یک رابطه قوی با پدیده و در نظر گرفتن تعادل بین رابطه جزء با کل را تشریح نمود.