برگزاری کارگاه‌های دانش افزایی اعضای هیات علمی بخش عربی با عنوان مبانی و روش تحلیل گفتمان دینی

بخش زبان عربی چهار کارگاه دانش افزایی وبژه اعضای هیات علمی و اساتید بخش را تحت عنوان "مبانی و روش تحلیل گفتمان دینی" با ارائه دکتر حسن بشیر، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع)  به صورت مجازی برگزار شد.

در این کارگاه ابتدا دکتر بشیر شناخت افکار انسا‌نها را مستلزم تحلیل محتوا دانستند که با دو روش کمی و کیفی انجام می شود. و روش تحلیل محتوا را به عنوان اصطلاحی برای تحلیل گفتمان ضروری دانست. لذا قبل از تحلیل گفتمان باید روش تحلیل محتوا را آموخت. ایشان روش تحلیل گفتمان را به عنوان فکر غالب و مسلط بر جامعه که از درون جامعه بر می خیزد و رشد می کند، معرفی نمود.

دکتر بشیر تحلیل گفتمان انتقادی را مطرح کرد که یکی از رویکردهای تحلیل گفتمان است و برخلاف برخی صاحب نظران حوزه گفتمان که معتقدند تحلیل گفتمان انتقادی و تحلیل قدرت و سیاست است و در آن فقط تخاصم و دشمنی مطرح است، ایشان تاکید کرد که تحلیل گفتمان فقط انتقادی نیست، زیرا ما برای فرهنگ سازی و هدایت جامعه نیز گفتمان را تحلیل می کنیم و تاکید کرد که مهمتر و فراتر از تحلیل گفتمان، تحلیل شبکه ای قرآن است که  باید مد نظر پژوهشگران حوزه تحلیل گفتمان قرار گیرد. اما این تحلیل مستلزم اشراف کامل پژوهشگر در حوزه زبانشناسی، معنا شناسی، نشانه شناسی، بلاغت و صرف و نحو است.

سپس روش تحلیل گفتمان پدام (روش عملیاتی تحلیل گفتمان) (PDAM) (Practical Discourse Analysis Method) را معرفی کردند که بر مبنای بینش اسلامی طراحی شده است و با استفاده از این روش می توان آیات و روایات را در 5 فضای ساختاری، معنایی، ارتباطی، گقتمانی و فراگفتمانی تحلیل کرد و در نهایت آنچه که به دست می آید، محصول تعامل معنایی، تداخل معنایی، میان رشته ای معنایی، فرایند معنایی، تحولات معنایی، و سیالیت معنایی است.

در پایان سه نمونه عملی از آیه تبلیغ مرتبط با خطبه غدیر، پیام مقام معظم رهبری به کنگره حج و یکی از خطبه های نماز جمعه ایشان را بر مبنای روش تحلیل گفتمان پدام بررسی کرد.