تأملی فلسفی در بحث از فضای مجازی

پنجمین نشست از سلسله نشست های علمی مجازی با عنوان تأملی فلسفی در بحث از فضای مجازی با اراده دکتر فاطمه رازی زاده، مدرس پردیس خواهران در روز یکشنبه 14 دی در فضای مجازی برگزار شد.

دکتر فاطمه رازی زاده در این نشست ضمن اشاره به پدیده‌های تکنولوژیک در دوران مختلف، از سرعت بسیار زیاد تحولات حال حاضر یاد کرد و خاطر نشان نمود: سرعت و رشد علم و تکنولوژی در حال حاضر به قدری زیاد است که قبل از اینکه شناخته شود تبدیل به نیاز اصلی بشر می شود.

وی در ادامه به انواع جوامع و توصیف آنها شامل جامعه باستانی، جامعه شکاری، جامعه متمدن و شهرنشینی، جامعه صنعتی، جامعه اطلاعاتی، جامعه دانشی، جامعه مجازی و جامعه الحاقی و ویژگی های هر یک از این جوامع اقدام کرد.

مدرس پردیس خواهران در ادامه به بحران کرونا نیز اشاره کرد و تصریح نمود: این پدیده بر سرعت و نفوذ تکنولوژی در زندگی حال حاضر افزوده است و سبب گردیده تا ما با سرعت بسیار بیشتری وارد فضای مجازی شویم. در چنین فضایی اثرگذاری و اثرپذیری مخاطبان بسیار زیاد است و تلاش برای اثرگذاشتن توسعه پیدا می‌کند.

وی ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر با توجه به رشته ها و موضوعات گوناگون به موضوع فضای مجازی از زوایای گوناگون پرداخته شده است تصریح نمود: نگاه و منظر فلسفی به فضای مجازی بنیان‌های فکری آینده را ایجاد می‌کند.

دکتر رازی زاده در ادامه در راستای مفهوم سازی فضای مجازی، به مفهوم فضای فیزیکی پرداخت و آن را از زوایای چون مکان، فاصله، اندازه و مسیر بررسی کرد.

وی در همین راستا ویژگی فضای مجازی را بررسی کرد و خاطر نشان نمود: مواردی چون مکان، فاصله، اندازه و مسیر در فضای مجازی هم وجود دارد. به همین دلیل آدرس وب سایت های مختلف به عنوان مکان های مختلف جستجو می گردد. یا میزان فضای به طور مثال یک فلش عنوان می گردد و یا سرعت دانلود و آپلود مورد نظر قرار می گیرد و آدرس ایمیل‌های مختلف به عنوان مسیرهای مختلف مطرح می‌گردد.

دکتر رازی زاده در ادامه به نظریات مطلق‌گرایی نیوتن و نسبی‌گرایی لایب نیتس درباره فضای فیزیکی و مقایسه این دو دیدگاه پرداخت و گفت: در نظریه نیوتن فضا به طور متمایز از هر نوع اشیاء فیزیکی تحقق دارد اما با توجه به نظریه لایب نیتس فضا توهمی است و رابطه بین اشیاء، فضا را می‌سازد. به عبارتی از دید نسبی‌گرایی نابودی اشیاء فیزیکی به معنای نابودی فضاست. از سوی دیگر در دیدگاه مطلق‌گرایی، تأثیر و تأثری بین فضا و اشیاء وجود ندارد. در حالیکه در نسبی‌گرایی همه اشیاء فیزیکی با هم در تاثیر و تاثر هستند و اصل فضا از این روابط تحقق می‌یابد.

وی در ادامه به ویژگی‌های فضای مجازی و اطلاعات آن با توجه به دیدگاه‌های فوق اشاره کرد و با توجه به اینکه بیشتر ویژگی‌ها با منطق مطلق گرایی سازگار است اما خاطرنشان کرد: در بخش‌هایی هم رد پای دیدگاه نسبی‌گرایی به چشم می‌خورد.

دکتر رازی زاده در ادامه ضمن تبیین نظریه نسبیت انیشتین و نظریه کانت و دیدگاه های آنان تصریح نمود: فضای مجازی برخی از ویژگی های هرکدام از نظریه ها را نشان می‌دهد اما به طور کلی فضای مجازی با دنیای فیزیکی ارتباط تنگاتنگ دارد و کاملا به فضای واقعی وابسته است.

وی در پایان ضمن پاسخ به سوالات حضار خاطر نشان کرد: ریشه‌های مناسبی برای فضای مجازی در نظریات فلسفی پیدا می‌کنیم. درواقع مسائل در خلاء به وجود نمی‌آیند. بلکه زیرساخت های فکری و نظری خودشان را دارند چه ما متوجه این زیرساخت‌ها باشیم و چه نباشیم. در فلسفه تحلیلی و فلسفه اسلامی ظرفیت های خوبی برای بررسی این فضا وجود دارد که قابل تحلیل و توسعه است.