همزمان با چهارمین روز از هفته پژوهش، اثر برگزیده همایش کتاب سال بانوان مورد نقد و بررسی قرار گرفت

همزمان با چهارمین روز از هفته پژوهش کتاب از نظر تا عمل؛ طرحی برای تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبائی، مورد نقد و بررسی قرار گرفت. کتاب مذکور توسط دکتر فاطمه وجدانی به رشته تحریر درآمده است و در همایش اخیر کتاب سال بانوان حائز رتبه برگزیده گردید و مورد تجلیل قرار گرفت.

در ابتدای نشست دکتر وجدانی به اهمیت موضوع تربیت اخلاقی و کمبود مباحث نظری و مدل‌های عملی حول این موضوع پرداخت و خاطر نشان کرد: با وجود اینکه در طول دوران مدرسه فرصت مناسبی برای آموزش مهارت‌های عملی در زمینه فضائل اخلاقی وجود دارد؛ ولی به نظر می رسد در این زمینه خیلی موفق عمل نکرده‌ایم و نیازمند کارهای نظری و عملی بسیاری در زمینه تربیت اخلاقی هستیم.

وی در ادامه ضمن معرفی فصول کتاب از نظر تا عمل، به موضوعات اصلی هر فصل به صورت مجزا اشاره کرد و تصریح نمود: توجه به رویکرد اسلامی و تبدیل نکات اخلاقی آن به مدل‌های عملی می‌تواند در کاهش شکاف بین معرفت و عمل اخلاقی بسیار موثر باشد.

وی در ادامه ضمن اشاره به اینکه این کتاب آغاز و مقدمه موضوع تربیت اخلاقی است خاطر نشان کرد: برای تبیین هرچه بهتر موضوع تربیت اخلاقی و تبدیل به مهارت‌های عملی و کاربردی نیازمند برنامه‌ریزی همه جانبه و کار جمعی هستیم.

دکتر محمد حسنی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و ناقد کتاب مذکور ضمن اشاره به نکات مثبت کتاب مذبور و به ویژه موضوع آن افزود: در چند سال اخیر خوشبختانه اقبال خوبی به مباحث تربیت اخلاقی شده است اما این موضوع هنوز در سطح آکادمیک باقی مانده و وارد عمل نشده است لذا این موضوع جای کار بسیاری دارد.

وی در ادامه به ساختار کتاب اشاره نمود و تصریح نمود: فصل بندی کتاب می‌تواند چیدمان بهتری داشته باشد  برخی بخش‌ها باعث انفصال شده و انسجام مباحث را کمتر کرده است. لذا با یک چینش بهتر می‌توان ارتباط منطقی‌تری بین فصول ایجاد کرد. همچنین بهتر بود فصل آخر را به موضوع محک و سنجش الگوی ارائه شده در کتاب اختصاص داد و با الگوهای موجود مقایسه کرد.

دکتر حسنی در ادامه یک نقد روشی هم مطرح نمود و گفت: با توجه به اینکه کتاب برمبنا مواضع علامه طباطبایی نوشته شده است اما می‌تواند نگاه نقادانه‌‌ای به برخی از این مواضع داشته باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه به یک اشکال فلسفی و محتوایی کتاب نیز اشاره نمود و خاطر نشان کرد: تربیت اخلاقی نباید در حصر دین قرار گیرد. وقتی تربیت اخلاقی را در دین محصور می‌کنیم، محدودیت روشی ایجاد می‌شود . به ویژه اینکه در کودکان اغلب فهم دینی با تاخیر است و یا برخی از افراد اصلا دین دار نیستند و وقتی ما ارتباط بین این دو مقوله را به این صورت ایجاد کنیم آنها را از زیست اخلاقی محروم می‌کنیم.

سپس دکتر دیالمه، عضو هیأت علمی پردیس خواهران و ناقد دیگر این اثر علمی به نکات بسیار ارزشمند این اثر فاخر اشاره کرد و خاطر نشان نمود: این اثر نکات آموزنده بسیار زیادی دارد. یک معضل اجتماعی را پاسخ می‌دهد. پژوهشی مسئله محور است. رویکردهای دیدگاه‌های غربی را به خوبی تبیین و مورد نقد قرار داده است و می تواند منبع و اثر بسیار موثری برای پژوهشگران و علاقه مندان این حوزه فراهم نماید و از این باب قابل ستایش است.

وی در ادامه با دیگاهی متفاوت با ناقد اول تصریح نمود: وجود معیار و هنجار، اصلی‌ترین تمایز مباحث تربیت اخلاقی از نظر اسلام با دیگر روش‌هاست و این از نکات مثبت دین در این مقوله است.

عضو هیات علمی پردیس خواهران در ادامه خاطر نشان کرد: با معیارها و هنجارهای استخراج شده از مباحث دینی می‌توانیم میزان درستی و نادرستی عملکردمان را تشخیص دهیم.  همچنین میزان انحراف از درستی را درک کنیم و در این شرایط است که هدایت و تحول به سمت معیار معنادار می‌شود. در واقع مهمترین تفاوت بین الگوی ارائه شده در این کتاب و الگوهای غیردینی معیارهای با پشتوانه است که می‌تواند به این راهکارها ارزش واقعی دهد.

وی در ادامه به نقد مباحثی از کتاب پرداخت و موارد نیازمند به اصلاح و تقویت و مورد غفلت قرار گرفته را تبیین کرد.

دکتر دیالمه در همین راستا خاطر نشان نمود: در این کتاب اصول مطرح شده و راهکارها ارائه شده است. اما لازم است در بیان این اصول توزین صورت گیرد. به عبارتی وزن این اصول یکسان نیست. برخی از اهمیت به مراتب بیشتری برخوردار است. به طور مثال یکی از اصلی‌ترین اصول الگو است که لازم است اهمیت و ارزش این اصل در بین اصول دیگر مشخص‌تر بیان شود. یکی از ایرادهای رویکردهای غربی با وجود تنوع رویکردها نبود یک الگوی جامع و درواقع یک انسان استاندارد است.

در پایان دکتر وجدانی ضمن تشکر از ناقدین محترم که با دقت نظر به بررسی و نقد این اثر پرداختند، به برخی از مباحث مطروحه از سوی آنان و همچنین سوالات حضار پاسخ داد.