بررسی تاثیر قرآن کریم در غزلیات امام خمینی(ره) با رویکرد بینامتنی

به منظور عرضه و نقد دیدگاه‌های علمی، کرسی ترویجی با عنوان " بررسی تاثیر قرآن کریم در غزلیات امام خمینی(ره) با رویکرد بینامتنی" توسط دکتر طاهره محسنی، عضو هیات علمی پردیس خواهران و با حضور ناقدان طرح دکتر مرضیه محصص، عضو هیات علمی شهید بهشتی و دکتر مهدی سپهری، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) در روز دوشنبه 27 آبان در سالن بانو امین پردیس خواهران برگزار شد.

دکتر محسنی در این کرسی علمی تصریح نمود: با نگاهی به آثار ادبی می‌توان دریافت که ادبا از میراث کهن به ویژه میراث دینی، بهره فراوانی برده، و از آن مرجعی غنی برای آثار ادبی خود ساخته‌اند.

وی در ادامه ضمن تعریف رویکرد بینامتنی و اقسام آن شامل نفی جزئی، نفی متوازی و نفی کلی بیان کرد: در نفی جزئی مؤلف بخشی از متن غایب را در متن خود می‌آورد. اما در نفی متوازی، مؤلف، متن پنهان را پذیرفته و سعی می‌کند آن را به گونه‌ای در متن حاضر به کار ببرد که جوهره متن پنهان تغییر نکند. در نفی کلّی هم، مولف متن غایب را کاملاً باز آفرینی نموده و حتی ممکن است عکس معنای متن پنهان را بیان کند.

عضو هیات علمی پردیس خواهران در ادامه با توجه به رویکرد مذکور به توصیف و تحلیل اشعار امام خمینی(ره) پرداخت و گفت: در بررسی بینامتنی اشعار امام خمینی از قرآن، می‌توان بهره‌گیری این شاعر خوش قریحه را از کتاب آسمانی در اشکال مختلف و متنوع مشاهده نمود.

وی در ادامه ضمن پاسخ به سوالات حضار به بخشی از اشعار حضرت امام خمینی (ره) به صورت مصداقی اشاره نمود و بر اساس رویکرد بینامتنی به تحلیل و توصیف آنها پرداخت.

در ادامه دکتر سپهری، ناقد جلسه به رویکرد میان رشته ای این کار پژوهشی و ارزشمند بودن آن اشاره کرد و افزود: در این تحقیق ارتباط سه حوزه نشانه شناسی، مطالعات قرآنی و ادبیات عرفانی مورد توجه قرارگرفته شده است که برقراری ارتباطی درست و علمی بین این حوزه ها جسارت و تلاش مضاعفی می طلبد.

وی در ادامه به نظریات بینامتنی و نحوه به کارگیری آن اشاره کرد و خاطر نشان نمود: زبان وحی یک زبان خاص است که نازل شده است و ما نمی‌توانیم مانند متن با این زبان مواجه شویم. لذا لازم است محققان در انجام تحلیل‌ها به ویژه در مواجهه با قرآن به محدودیت‌های این نظریات توجه نمایند.

وی در همین راستا افزود: ذکرمحدودیت‌ها و معرفی رویکردهای موجود، چگونگی استفاده محقق از نظریه ها  و مقدار و کیفیت آن را به خواننده نشان می‌دهد. در واقع بدون توجه به محدودیت ها، استفاده از رویکرد معناشناسی و نشانه شناسی رایج می‌شود؛ در حالی که این رویکرد با مبانی تفکری ما خیلی سازگار نیست.

سپس دکتر محصص، ناقد کرسی به ویژگی‌های ارزشمند این کار تحقیقی اشاره کرد و تصریح نمود: این کار تحقیقی از حیث موضوع، رویکرد و همچنین نداشتن پیشنیه کافی، نوآورانه است.

وی در ادامه به منظور غنی‌تر شدن کار تحقیقی به ذکر نکاتی به صورت مصداقی در اشعار حضرت امام خمینی(ره) و تحلیل آن پرداخت.

دکتر محصص در پایان ضمن اشاره به هدف تحقیق که تبیین کیفیت و کمیت بین المتنی قرآن و غزلیات حضرت امام (ره) بوده است خاطر نشان کرد: لازم است بعد کمی تحقیق ملموس تر و در قالب آمار و نمودار به مخاطب ارائه گردد.